Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là một bệnh tiến triển, ảnh hưởng đến tất cả các cơ quan của hệ thống hô hấp của con người. Nguyên nhân chính của sự phát triển của căn bệnh này chủ yếu là do hút thuốc lá chủ động và thụ động. Thêm vào đó là tình trạng ô nhiễm, khói bụi, chất thải công nghiệp…
Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO) cảnh báo, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hiện là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3 sau bệnh tim mạch và ung thư và rất phổ biến ở các nước có thu nhập thấp. Đây là triệu chứng thường gặp ở người lớn tuổi. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính không chỉ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, dẫn đến suy giảm chức năng hô hấp, hạn chế sinh hoạt hàng ngày, giảm chất lượng cuộc sống mà việc điều trị suốt ngày có thể dẫn đến suy nhược tinh thần cho người mắc bệnh gây ra.
Phải khoảng 300 triệu người trên thế giới mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và khoảng 3 triệu người chết vì bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính trên toàn thế giới mỗi năm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số người mắc bệnh đã tăng gấp 3-4 lần trong thập kỷ qua và dự kiến trở thành nguyên nhân gây tử vong thứ ba vào năm 2020.
Vậy bệnh phổi tắc nghẽn là gì
Là một bệnh phổ biến có thể phòng ngừa và điều trị được đặc trưng bởi sự tắc nghẽn đường thở tiến triển và liên quan đến phản ứng viêm bất thường của đường thở và nhu mô phổi đối với các hạt và khí độc hại. Các đợt cấp và bệnh đi kèm góp phần làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh và giảm chức năng phổi.
Nguyên nhân gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Tổn thương hoặc tắc nghẽn mô phổi gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Những chấn thương này xảy ra khi hít phải các chất kích thích có hại thường xuyên và kéo dài. Và tất cả mọi người, trẻ em cũng như người lớn, đều có nguy cơ mắc bệnh. Các tác nhân gây kích ứng tiềm tàng của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính bao gồm:
- Tiếp xúc lâu dài với thuốc lá và khói thuốc thụ động làm tăng 80-90% nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
- Hóa chất khí.
- Khói bụi.
- Ô nhiễm môi trường bên ngoài.
- Ô nhiễm môi trường không khí trong nhà như hít phải khí đốt nhiên liệu.
- Bụi nghề nghiệp, hóa chất
- Thường xuyên bị nhiễm trùng đường hô hấp dưới, nhất là ở trẻ nhỏ.
Hút thuốc hoặc khói thuốc thụ động được cho là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh. Ngoài các nguyên nhân có thể gây bệnh được liệt kê ở trên, sự kết hợp của các yếu tố sau đây làm tăng khả năng mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính ở những người trong độ tuổi 65-74 có tiền sử hen suyễn hoặc bệnh hô hấp khác: Những người đã từng hút thuốc lá nhiều, những người có người thân trong gia đình mắc bệnh này,… Những người này cần phải tránh xa căn bệnh này càng sớm càng tốt.
Diễn tiến và biến chứng bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính nếu không điều trị
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nếu không được phát hiện kịp thời sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Khó thở trong bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tăng dần theo thời gian và làm hạn chế sinh hoạt của người bệnh. Làm việc, lao động và sinh hoạt vì khó thở
Ngoài ra, nếu không được điều trị, người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có thể diễn biến thành các đợt kịch phát, gọi là đợt kịch phát, có thể dẫn đến khó thở, nhập viện và tử vong.
Làm thế nào để nhận biết bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ?
Nếu có một trong những triệu chứng: Khó thở, Ho, Khạc đàm mạn tính và hoặc tiếp xúc yếu tố nguy cơ.
Đo chức năng hô hấp:
- Để xác định chính xác chẩn đoán khi chỉ số FEV1/FVC
- Đo khuếch tán khí (DLCO) bằng đo thể tích ký thân, pha loãng khí Helium… nếu bệnh nhân có triệu chứng nặng hơn mức độ tắc nghẽn khi đo bằng CNTK.
Triệu chứng của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là sự kết hợp của viêm phế quản mãn tính, khí phế thũng và hen phế quản trong đó tình trạng tắc nghẽn đường thở không được giải quyết hoàn toàn. Bệnh thường ảnh hưởng đến những người trong độ tuổi từ 45 đến 60 với các triệu chứng nổi bật như ho dai dẳng, có đờm và khó thở.
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính gây ra những tác động, dấu hiệu trực tiếp ở hệ thống hô hấp, cụ thể là:
- Ho dai dẳng mãn tính.
Ho dai dẳng, dai dẳng là triệu chứng kinh điển của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Ho xảy ra ngắt quãng hoặc ngắt quãng và kéo dài hơn 3 tháng mỗi năm trong hơn 2 năm liên tục. Ho có thể kèm theo đờm, và có thể nặng hơn vào ban đêm. Do đó, điều quan trọng là gặp bác sĩ để tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất cho bạn. - Ho có đờm, đờm có màu trắng, màu vàng xám, màu xanh lá cây thậm chí đôi khi có thể thấy đờm kèm máu.
- Bị nhiễm trùng đường hô hấp và tái đi tái lại tình trạng cúm, cảm lạnh.
- Khó thở, thở gấp sức, thở gấp.
Ngực của bạn cảm thấy căng và đau. (Người bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính có cảm giác tức ngực ở giữa ngực như thể không thở được. Tức ngực do bệnh này có thể đi kèm với khó thở, nhưng lại là một triệu chứng khác. Trong một số trường hợp, triệu chứng này lại khác).
- Thở khò khè, mệt mỏi kéo dài.
- Sốt nhẹ và có cảm giác ớn lạnh.
Đây là những triệu chứng đầu tiên xuất hiện ở cả trẻ em và người lớn mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Vì những dấu hiệu này thường do người bệnh chủ quan cảm nhận nên không có hướng xét nghiệm hay điều trị rõ ràng. Người bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính cần nhập viện điều trị ngay khi có các biểu hiện nặng như:
- Khó thở đến mức không nói được.
Khó thở là triệu chứng điển hình của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Triệu chứng này xuất hiện sớm vì lúc đầu khó thở chỉ xảy ra khi gắng sức. Khó thở sau đó nặng dần lên khi các triệu chứng nặng hơn, chẳng hạn như khi đi bộ cũng thấy khó thở. với sinh hoạt bình thường ở người), mặc quần áo, tắm rửa hoặc bệnh nhân bị khó thở khi leo cầu thang. Trường hợp bệnh nặng, khó thở có thể xảy ra ngay cả khi nghỉ ngơi. - Móng tay, chân hoặc môi người bệnh chuyển màu xanh, màu xám- điều này chứng tỏ nồng độ oxy trong máu thấp.
- Có tình trạng rơi vào trạng thái lơ mơ.
- Nhịp tim nhanh, rất nhanh.
- Các triệu chứng ở giai đoạn đầu kể trên ngày càng nặng, mặc dù đã được điều trị trước đó
Biến chứng bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có thể dẫn đến nhiều biến chứng rất nguy hiểm nếu không được điều trị sớm và tin cậy. Các biến chứng, trong số những biến chứng khác, được liệt kê bởi các chuyên gia bao gồm:
- Các bệnh về tim: Ở giai đoạn nặng, người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có nhịp tim nhanh khiến nhịp tim bất thường và suy tim (còn gọi là giãn phế quản).
- Tăng huyết áp: Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính có thể làm tăng áp lực trong các mạch máu đưa máu đến phổi, gây tăng huyết áp phổi hoặc huyết áp cao.
- Nhiễm trùng đường hô hấp: Bệnh nhân thường có các triệu chứng cảm lạnh, cúm hoặc viêm phổi nặng không thể chữa khỏi.
Nhiễm trùng hô hấp là một trong những biến chứng của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.
Cách chữa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
1. Một số phương pháp có thể làm cải thiện triệu chứng, giảm đợt cấp:
- Giữ không khí trong nhà thật sạch và thoáng: tránh khói…
- Cai thuốc lá
- Tiêm vaccine cúm, vaccine phế cầu có thể giảm các đợt cấp.
- Vật lý trị liệu: Cải thiện chức năng vận động và làm giảm các triệu chứng khó thở và mệt mỏi. Bạn nên tập thể dục thường xuyên ở nhà.
- Kỹ thuật thở cơ hoành/bụng: Cơ hoành là cơ hô hấp chính. Hầu hết các công việc bây giờ đã được thực hiện. Trong bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, cơ hoành cũng bị hỏng và các cơ ở cổ, vai và lưng trở nên mệt mỏi. Cơ bắp không làm gì nhiều để di chuyển không khí. Thở bằng cơ hoành không dễ dàng. Do đó, nên tìm lời khuyên từ một nhà trị liệu vật lý có kinh nghiệm về bệnh lý hô hấp.
- Tập thể dục: Bạn có thể cảm thấy hơi thở của mình thay đổi và chất lượng cuộc sống của bạn được cải thiện.
- Liệu pháp oxy dài hạn (≥15 giờ mỗi ngày) cho bệnh nhân suy hô hấp mãn tính đã được chứng minh là làm tăng khả năng sống sót ở những bệnh nhân bị thiếu oxy nghiêm trọng khi nghỉ ngơi.
- Điều trị bệnh đồng mắc
- Phẩu thuật giảm thể tích phổi
- Thông khí hổ trợ
2. Chữa bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính bằng thuốc
Hiện có nhiều loại thuốc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Một số loại thuốc này cũng có thể được dùng dưới dạng viên nén hoặc viên nang. Một số được hít vào dưới dạng sương mù hoặc bột khô. Thuốc hít khác nhau hoạt động khác nhau. Nếu bạn sử dụng ống hít, điều quan trọng là phải hiểu cách bạn thở và cách sử dụng ống hít đúng cách và đúng cách để thuốc phát huy hết tác dụng.
Thuốc giãn phế quản: chủ lực trong điều trị triệu chứng. Thuốc được dùng khi cần thiết hoặc hàng ngày để ngăn ngừa các triệu chứng.
- Chọn thuốc theo mức độ nặng nhẹ của triệu chứng, đáp ứng của người bệnh và tác dụng phụ của thuốc.
- Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài là loại thuốc hít hiệu quả và tiện lợi.
- Thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài làm giảm nguy cơ đợt cấp và nhập viện, cải thiện triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Thuốc Corticoid dạng hít (ICS)
- Giúp cải thiện chức năng hô hấp, giảm tỷ lệ đợt cấp, cải thiện triệu chứng.
- Có liên quan đến sự gia tăng nguy cơ viêm phổi .
Corticoid toàn thân
Thuốc ức chế Phosphodiesterase-4: (GOLD 3,4)
Methylxanthines
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính thường khó nhận biết ở giai đoạn đầu. Do đó, những người thuộc nhóm nguy cơ cao sau đây như hút thuốc lá, làm việc hoặc sống trong môi trường khói bụi ô nhiễm, bị dị ứng… cần đi khám ngay khi nhận thấy các triệu chứng ho, khạc đờm, ho, khạc đờm. Nó Khó thở nói chung (đặc biệt là vào buổi sáng) Khó thở khi gắng sức. Ho dai dẳng và có đờm thường xảy ra trước tắc nghẽn đường thở nhiều năm (mặc dù không phải ai có các triệu chứng này cũng phát triển thành bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính).
Những điều cần làm dành cho người bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
Người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần đến khám bác sĩ chuyên khoa ngay khi nhận thấy các dấu hiệu của bệnh để đánh giá các dấu hiệu bệnh trên và có hướng điều trị thích hợp.
- Để phát hiện sớm và phát hiện bệnh, vui lòng uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và khám sức khỏe định kỳ.
- Bỏ thuốc lá, thuốc lào. Nên tránh hít phải khói thuốc lá thụ động (secondhand smoke), giữ môi trường sống sạch sẽ, hạn chế tiếp xúc với mọi loại khói thuốc.
- Vật lý trị liệu, tập luyện, dinh dưỡng hợp lý
- Đối với các triệu chứng nặng của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần đến ngay cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời.
- Để phát hiện sớm và chẩn đoán xác định bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bạn vui lòng đến cơ sở y tế gần nhất và được đo chức năng hô hấp.
Lời khuyên dành cho người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
- Bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần đến cơ sở y tế chuyên khoa ngay khi nhận thấy các dấu hiệu trên để đánh giá và có hướng điều trị thích hợp.
- Để phát hiện bệnh sớm cần uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và khám định kỳ.
- Bỏ thuốc lá, thuốc lào. Điều quan trọng là trẻ em phải tránh khói thuốc thụ động, giữ môi trường sống sạch sẽ và hạn chế tiếp xúc với khói và khí gây kích ứng.
- Tập thể dục và ăn các bữa ăn bổ dưỡng.
- Bạn nên tiêm phòng cúm hàng năm và tiêm phòng phế cầu khuẩn 5 năm một lần.
- Nếu bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ở giai đoạn nặng cần đến ngay cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.
- Tập hít thở nơi thoáng mát hàng ngày để tránh bị cảm lạnh.
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là bệnh mạn tính, cần khám định kỳ hàng tháng để theo dõi tình trạng bệnh. Không đi khám bác sĩ thường xuyên có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu bệnh trở nặng. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu khó thở hoặc sốt tăng lên, bạn nên đi khám ngay lập tức.
Phòng ngừa viêm phổi tắc nghẽn mạn tính
Phòng ngừa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là rất cần thiết và quan trọng đối với bệnh nhân COPD. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hữu ích mà người bệnh nên biết.
- Tránh lạnh, ẩm, bụi, khói… Nên trang bị bảo hộ khi tiếp xúc với môi trường ô nhiễm. Cung cấp điều kiện sống tốt và không nấu ăn trên bếp than hoặc củi.
- Cai thuốc lá, thuốc lào: Tư vấn cách cai thuốc, dùng thêm thuốc hỗ trợ cai nghiện. Cả hút thuốc chủ động và thụ động đều nên tránh.
- Vệ sinh mũi họng thường xuyên.
- Chích ngừa cúm và phế cầu khuẩn vào mỗi đầu mùa thu.
Phục hồi chức năng phổi: Mục tiêu chính của phục hồi chức năng phổi là giảm các triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần trong cuộc sống hằng ngày. Để đạt được những mục tiêu này, phục hồi chức năng phổi phải giải quyết các vấn đề ngoài hô hấp như tập thể dục trong những tình huống không thoải mái, cô lập xã hội, trầm cảm (đặc biệt là trầm cảm) và giảm cân.